Het klinkt wat futuristisch, maar vandaag is bouwen met CO2 mogelijk. Dankzij versnelde carbonatatie wordt CO2 gebruikt om bouwmateriaal te produceren. Een duurzaam voetpad in Gent illustreert hoe veelbelovend deze nieuwe technologie is.

Versnelde carbonatatie, ook CO₂ mineralisatie genoemd, is een veelbelovende technologie om de bouwsector duurzamer te maken. Het leidt niet alleen tot een lagere CO₂-uitstoot, maar ook tot een negatieve CO₂-uitstoot door koolstofdioxide permanent op te slaan in waardevolle producten zoals bakstenen en tal van andere bouwmaterialen.

CO₂ Value Europe, een denk- en doetank die de CCU-gemeenschap (Carbon Capture & Utilisation) vertegenwoordigt in Europa, organiseerde midden december een webinar over hoe CO₂ gebruikt kan worden om bouwmateriaal te creëren. Aan de hand van concrete toepassingen werd het grote potentieel van deze duurzame technologie geïllustreerd, in het bijzonder voor de bouwsector. BNP Paribas Fortis is niet alleen financiële partner van CO₂ Value Europe, als bank zetten we zelf ook sterk in op de ondersteuning van duurzaamheid in bedrijven.

Tweede meest vervuilende industriële sector

De cementindustrie is niet alleen één van de grootste industrieën wereldwijd, maar met een hoge uitstoot aan rookgassen ook één van de meest vervuilende. Cement is een cruciaal onderdeel voor beton, op zijn beurt onmisbaar voor de bouwsector. Een duurzaam alternatief voor cement, zou een wereld van verschil kunnen maken. Een van de manieren om dat te doen is via carbonatatie, ook gekend als CO₂ mineralisatie.  Een CCU-technologie die nog niet zo gekend is, maar die wel een grote en positieve impact kan hebben op het klimaat en het milieu.

Versneld natuurverschijnsel

Carbonatatie is een natuurlijk proces waarbij bepaalde mineralen reageren met koolstofdioxide waardoor onder meer een soort kalksteen en dolomietsteen ontstaan. Zo’n proces duurt in de natuur duizenden jaren, maar dankzij innovatieve methodes kan het vandaag versneld worden tot slechts enkelen minuten. Dat vraagt weinig energie en met het resultaat kunnen verschillende producten gecreëerd, waaronder bouwstenen, waarin CO₂ permanent opgeslagen blijft.

CO₂ all the way

De ontwikkeling van deze CCU-technologie is de afgelopen jaren in een stroomversnelling gekomen. Dat resulteert vandaag in alternatieven voor cement die beantwoorden aan de technische vereisten van de bouwsector. CO₂ kan op verschillende manieren opgeslagen worden in bouwmaterialen. Zo kan de injectie van CO₂ helpen bij het uitharden van cement als alternatief voor water. Maar daarnaast kan het ook gebruikt worden om mineraal afval afkomstig van de staal- en mijnindustrie om te zetten in nieuwe producten zoals toeslagmateriaal dat als basis kan dienen voor plaveien of bouwblokken.

Goed voor onze planeet

Het effect van CO₂ mineralisatie op het milieu is aanzienlijk omdat het op verschillende niveaus werkt. De globale reductie van CO₂-emissies wordt geschat op 250 tot 500 miljoen ton per jaar in 2030 (bron: CO₂ Value Europe).

• CO₂ kan rechtstreeks onttrokken worden uit rookgassen die afkomstig zijn van industriële processen in de staal-, cement- en chemische sector. Er is geen concentratie of behandeling nodig.
• CO₂ kan rechtstreeks uit de atmosfeer gehaald worden en zorgt zo voor een negatieve koolstofuitstoot.
• In beide gevallen blijft CO₂ permanent in de eindproducten opgeslagen.
• Er wordt mineraal afval en zelfs bouwafval gebruikt om met CO₂ nieuwe bouwmaterialen te maken. Dat afval komt dus niet langer op een stortplaats terecht, wat ook kosten bespaart.
• Dankzij die recyclage moeten minder natuurlijke nieuwe bronnen aangesproken worden.

What’s the catch?

Zoals bij elke nieuwe ontwikkeling zijn er ook uitdagingen. Om een echt competitief en waardevol alternatief voor beton te kunnen aanbieden binnen een circulaire economie zijn investeringen en aanpassingen nodig.

• Fabrieken moeten hun installaties aanpassen. De nabijheid van een voldoende grote bron van CO₂, zoals een staalfabriek, is aan te raden zodat de CO₂ en het afval dat gebruikt wordt niet vervoerd moet worden.

• Nieuwe producten produceren, al is het met koolstofdioxide en afval, vraagt energie en leidt dus ook tot CO₂-uitstoot. Om het duurzaam effect te vergroten, zou daarom zoveel mogelijk hernieuwbare energie gebruikt moeten worden.
• Versnelde carbonatatie is vrij nieuw en alle processen verlopen nog niet optimaal.
• En dan is er nog het beleid en het wetgevend kader. Dat is vandaag nog onvoldoende afgestemd op deze nieuwe technologie waardoor een snelle uitrol van CCU-technologieën gehinderd wordt. Iets wat CO₂ Value Europe alvast op de voet opvolgt.

Maar ondanks deze uitdagingen gaf Andre Bardow (professor Energy & Process Systems Engineering aan ETH Zurich) in het webinar aan dat hij ervan overtuigd is dat CO₂mineralisatie de CO₂-voetafdruk vermindert vanuit levenscyclusperspectief. Meer zelfs dan CCS (Carbon Capture & Storage) of het opslaan van koolstofdioxide.

Zero waste in eigen land

Vandaag zijn er wereldwijd al fabrieken die CO₂-arm bouwmateriaal produceren. Een daarvan staat in Limburg. Het Genkse Orbix is erin geslaagd uit restafval van staalproductie (zogenaamde metaalslakken) mineralen te zuiveren die als basis dienen voor klimaatvriendelijke betonstenen. Niet alleen wordt er vloeibare CO₂ gebruikt voor de productie van betonstenen in plaats van vervuilende cement, er wordt ook restafval gerecycleerd dat anders op een stort gedumpt zou worden. 

Een mooi voorbeeld ligt in Gent. Orbix realiseerde er in samenwerking met de Vlaamse onderzoeksinstelling VITO het project Stapsteen voor de stad Gent. U kan daar over het eerste Belgische circulaire voetpad lopen in de Leewstraat: 100m², volledig opgebouwd uit duurzame stenen en goed voor een besparing van maar liefst 2 ton CO₂!

Hebt u plannen in 2021 rond duurzaamheid? Onze experts van het Sustainable Business Competence Centre kunnen u adviseren over innovaties, zoals deze CO₂ mineralisatie, en begeleiden bij uw duurzame transitie.

Op 10 november vond de vierde ‘CO2 Value Day’ online plaats. Tijdens het evenement, dat we als partner mee hielpen opzetten, werd de vooruitgang in de ontwikkeling van de CCU-industrie geëvalueerd.

Bij BNP Paribas Fortis zijn we blij dat we dit evenement logistiek mee mogelijk konden maken, want het onderwerp CCU (Carbon Capture & Utilisation) ligt ons nauw aan het hart vanuit onze eigen inspanningen voor een koolstofarme economie.

Over CCU en CO₂ Value Europe

‘Carbon Capture & Utilisation’ (koolstofafvang en -gebruik) omvat alle industriële processen die gericht zijn op het afvangen van CO2 - uit industriële bronnen of rechtstreeks uit de lucht - en het omzetten van die koolstofdioxide in bruikbare producten. Koolstof is vandaag dus niet uitsluitend nog een afvalstof, maar kan hergebruikt worden als grondstof voor heel wat toepassingen, bv. bouwmaterialen, de aanmaak van brandstoffen en in de chemische industrie.

CO₂ Value Europe, een Europese organisatie die opgericht werd in 2017, wil de ontwikkeling en marktintroductie van deze duurzame industriële oplossingen bevorderen, om zo bij te dragen aan de vermindering van de wereldwijde CO₂-uitstoot en aan de diversificatie van de grondstoffenbasis, weg van fossiele olie en gas. De organisatie verenigt meer dan 50 bedrijven uit diverse sectoren in heel Europa, waaronder 12 multinationals. Als enige financiële partner ondersteunen wij CO₂ Value Europe door de organisatie toegang te geven tot onze expertise en ons netwerk.

Het evenement

De CO₂ Value Day is voor alle leden van CO₂ Value Europe telkens een unieke gelegenheid om de gemeenschappelijke vooruitgang in de ontwikkeling van de CCU-industrie te evalueren. Het evenement was dit jaar opnieuw een mix van plenaire presentaties, keynotespeeches en interactieve workshops.

Na een verwelkoming en een introductie door Stefanie Kesting, voorzitster van CO₂ Value Europe, nam Sebastien Soleille het woord. Als Global Head of Energy Transition & Environment bij onze bank had hij het over de rol van banken bij het ondersteunen van duurzame ontwikkeling. Een verantwoordelijkheid die we bij BNP Paribas Fortis niet licht opnemen: met ons Sustainable Business Competence Centre helpen we al jaren bedrijven bij hun duurzame transitie. We focussen daarbij op 4 pijlers: decarbonisering, circulaire economie, menselijk kapitaal en slimme steden.

Daarna sprak Vincent Basuyau, Policy Officer bij DG GROW over CCU in de huidige EU-beleidscontext. Daarbij ging het vooral over het ‘Innovation Fund’, dat door Europa opgericht werd om te investeren in innovatieve projecten die industriële activiteiten in Europa koolstofvrij maken.

Ook de plannen voor 2021 werden uit de doeken gedaan. CO₂ Value Europe zal het komende jaar vooral focussen op de verdere ontwikkeling en de markttoepassingen van CCU-technologieën. Het doel is om de vele verschillende spelers die betrokken zijn bij CO₂-gebruik in Europa te coördineren, hun inspanningen in de waardeketen te integreren en de ambassadeur te worden van de CO₂-gebruiksgemeenschap richting beleidsmakers en financiers. Want een gunstig wettelijk en marktkader is een vereiste om CCU-oplossingen commercieel te kunnen inzetten.

CO₂ Value Europe wil de verdere ontwikkeling van CCU-technologieën stimuleren door:

• oplossingen te bieden om de netto CO₂-uitstoot van moeilijk te decarboniseren sectoren te verkleinen, zoals de energie-intensieve procesindustrieën (bv. cement en kalk, chemicaliën, staal en andere metalen) of de transportsector;
• negatieve emissies te creëren bij het afzonderen van CO₂ in bouwmaterialen die ontstaan door de carbonatatie van mineraal afval;
• een alternatieve grondstof aan te bieden voor de productie van chemische bouwstenen en ter vervanging van fossiele olie en gas;
• de opslag en het transport van hernieuwbare energie te vergemakkelijken, waardoor de transitie van energiesystemen in de EU wordt versneld;

Er was ook tijd voor twee break-outsessies: tijdens de eerste werd er gesproken over de ontwikkeling van een strategie om een regelgevend kader te creëren dat CCU-technologieën ondersteunt.

De tweede sessie ging over projecten en financiering. Daarin vertelde o.a. Aymeric Olibet, Sustainable Business Advisor bij BNP Paribas Fortis, over de oplossingen die we met ons Sustainable Business Competence Centre aan bedrijven bieden. Daarnaast had hij het ook over het financieren van duurzame projecten via green bonds en green loans, en over blended finance, een mix van publieke en privéfinanciering.

Tot slot konden de deelnemers tijdens online speedmeetings in contact komen met andere deelnemers.

BNP Paribas Fortis lanceert als eerste bank in België een groene hedge. Met dit product geeft de bank klanten de kans hun duurzame doelstellingen tot diep in hun bedrijfsvoering te integreren.

Duurzaamheid is vandaag verankerd in de missie van bijna elke onderneming. Bedrijven nemen tal van ecologische initiatieven en financieren duurzame investeringen met groene leningen. BNP Paribas Fortis gaat nog een stap verder en biedt haar klanten ook de mogelijkheid om via een groene hedge de indekking van het financieringsrisico een duurzaam kantje te geven.

Belgische primeur

De eerste groene rente-indekking in België is een feit. “We zijn blij en fier dat we deze primeur met Katoen Natie konden realiseren als echte partners”, zo legt hoofd Corporate Solutions van de marktenzaal bij BNP Paribas Fortis Filip Moens uit.

“Katoen Natie had al een groene lening lopen bij ons en wilde het renterisico afdekken door te switchen van een variabele naar een vaste rentevoet via een zogenaamde renteswap. In plaats van te kiezen voor een gewone rente-indekking hebben we daar extra groene voorwaarden aan gekoppeld. Op die manier versterkt Katoen Natie zijn duurzaam engagement.”

Bij Katoen Natie ging het om een renteswap, maar een groene hedge kan evengoed toegepast worden op een wisselkoers- of inflatierisico. Bovendien is het geen vereiste om al een groene lening te hebben.

Duurzaam vangnet

De groene hedge stimuleert duurzaamheid, maar gaat nog verder en voorziet in een groen vangnet. Als de vooropgestelde voorwaarden niet gehaald worden, dan betaalt de klant een duurzaamheidspremie. BNP Paribas Fortis strijkt die premie niet zelf op, maar investeert die in een vooraf afgestemd ecologisch project. “Bij Katoen Natie kozen we bijvoorbeeld voor een project dat bomen aanplant. Het effect van dit product is dus dubbel. Enerzijds is het een stimulans voor de klant om zijn ecologisch engagement echt na te komen. Maar lukt dat om een of andere reden niet, dan wordt de extra premie die ze betalen besteed aan een groen project. Een win-win voor het milieu dus”, aldus Filip Moens.

Op maat van uw bedrijf

“De kracht van dit product schuilt in de ruime toepassing”, benadrukt Filip Moens.

“Bedrijven zonder groene lening, die wel meer duurzaamheid in hun bedrijfscultuur willen integreren, kunnen dankzij de groene hedge die ambitie echt concretiseren. De groene voorwaarden die eraan gelinkt zijn, worden immers in onderling overleg bepaald. Zolang ze voldoende ambitieus, haalbaar en meetbaar zijn, is veel mogelijk. Denk bijvoorbeeld aan de overschakeling naar 80% hernieuwbare energie, het wagenpark in vijf jaar tijd 100% elektrisch maken, maar ook zwerfvuil inzamelen als jaarlijkse teambuilding. Bedrijven kunnen voorwaarden bepalen die perfect aansluiten bij hun bedrijfscultuur. Hetzelfde geldt voor het back-up-project dat wij financieren als de voorwaarden niet gehaald worden. Ook daar kunnen ze kiezen voor een lokaal project dat hen na aan het hart ligt.”

Geen loze beloften

Een groene hedge versterkt bestaande groene projecten en onderstreept heel concreet een actief groen engagement. Het gaat dus om meer dan imago. “Dit product integreert duurzaamheid diep in de bedrijfsvoering en vraagt een serieus én concreet engagement van de klant” aldus Filip Moens. “Hij moet echt gemotiveerd zijn om iets aan het milieu te doen. Er komt best wat administratie bij kijken zoals een jaarlijks evaluatierapport en externe controles. Maar met deze groene keuze, maakt de klant wel degelijk een verschil.”

BNP Paribas Fortis wil als een echte partner op een positieve manier bijdragen aan projecten en de groei van bedrijven. De groene hedge sluit aan bij de huidige duurzame mindset van bedrijven en past perfect bij de strategie van de bank: samen met klanten bouwen aan een positieve, duurzame en zuivere toekomst.

Het meeste bouwafval wordt op de een of andere manier gerecycleerd. Soms is echt hergebruik mogelijk en krijgt waardevol erfgoed een tweede leven.

Bouw- en sloopafval is goed voor 20% van ons afval. Meer dan 90% wordt hergebruikt. Soms via hoogwaardige recyclage, soms via ‘downcycling’. In dat laatste geval wordt het puin bijvoorbeeld fijngemalen en als granulaat voor wegfunderingen gebruikt. Sommige bedrijven hebben originele manieren gevonden om sloopafval niet zomaar te recycleren, maar integraal of deels te hergebruiken.

Bij Schoenen Torfs zijn ze trots op ‘Ten Afval’. Dat recyclageproject komt in de eerste plaats de eigen werknemers ten goede. Wanneer het bedrijf een van zijn zeventig winkels verbouwt, mogen de medewerkers het interieur zelf komen ontmantelen en leeghalen. Meubelen, parket, verlichting, decoratiemateriaal: alles mag mee naar huis, voor eigen gebruik.

“Door ‘Ten Afval’ worden die materialen uit de afvalstroom gehaald en krijgen ze een tweede leven”, legt zaakvoerder Wouter Torfs uit in het magazine Trends. “Een pure win-win: het is beter voor het milieu, we hoeven geen aannemer en geen stortkosten meer te betalen en onze mensen zijn er blij mee.”

Het gouden plafond

Rotor Deconstruction heeft van het hergebruik van oude bouwelementen in nieuwe projecten zijn corebusiness gemaakt. Het afvalverwerkend bedrijf onderzoekt voor elke sloop welke materialen genoeg waarde hebben om de ontmanteling te financieren. Een mooi voorbeeld is de ontmanteling van het gebouw van BNP Paribas Fortis bij Ravenstein. Het pand dateerde van 1971. De lokettenzaal, kofferzaal, liftenhal en directiekantoren van de toenmalige Generale Bankmaatschappij werden indertijd ingericht onder het wakend oog van de bekende Belgische interieurarchitect en meubelontwerper Jules Wabbes.

Het historische ‘gouden plafond’ dat Wabbes ontwierp - valse plafonds in goudkleurig gelakt aluminium - kreeg verschillende nieuwe bestemmingen. Plusofficearchitects hergebruikte er delen van in het nieuwe auditorium van de gemeentebibliotheek van Sint-Pieters-Woluwe. Een ander stukje van het gouden plafond hangt nu in apotheek Emilie in Schaarbeek, die architect Nathalie De Leeuw verbouwde voor apotheker Saïd Bounouch. De architecte stelde voor om zo veel mogelijk met recuperatiematerialen te werken en nam Bounouch mee naar de toonzaal van Rotor. Het goudgelakte aluminium rooster is nu dé blikvanger in de apotheek. In de entree werden trouwens ook een stukje van de oude granietvloer en enkele panelen met fotoprints van interieurarchitect en vormgever Christophe Gevers uit het bankgebouw hergebruikt. Zo kregen cultureel waardevolle stukjes uit het collectieve geheugen van Brussel een nieuwe plek en functie in de stad. Rotor Deconstruction werd voor dit project bekroond met de OVAM Ecodesign Award PRO.

Goede ESG-prestaties (Environment, Social, Governance) worden een concurrentiefactor. Ook kmo's zijn zich daar steeds meer van bewust. Een goede zaak, aldus Didier Beauvois, Head of Corporate Banking.

Hoe verklaart u dat verhoogde bewustzijn bij kmo’s?

“Met de CSRD (Corporate Sustainability Reporting Directive) zijn beursgenoteerde bedrijven en bedrijven met meer dan 250 personen sinds 2022 onderworpen aan rapporteringsverplichtingen op het gebied van ESG-prestaties. Ze engageren zich ten opzichte van hun klanten, investeerders, banken, medewerkers en aandeelhouders. Om aan het ESG-lastenboek te voldoen, geven ze steeds meer de voorkeur aan leveranciers, vaak kleinere bedrijven, die deugdelijke praktijken hanteren en dat kunnen aantonen. Bovendien zal de CSRD vanaf 2026 ook van toepassing zijn op kmo’s.”

Is duurzaamheid dan een must geworden voor alle bedrijven?

“Als je wilt blijven werken met klanten van een bepaalde grootte, zoals bijvoorbeeld in de distributiesector, heb je geen keuze meer. Met goede ESG-prestaties kan je het verschil maken met de concurrentie. We moedigen kmo’s aan om te communiceren over de inspanningen die ze leveren. Geloofwaardigheid garandeert mee het voortbestaan van de organisatie, want een deugdelijk bedrijf zal veel beter gepositioneerd zijn om investeerders aan te trekken of goede financieringsvoorwaarden te krijgen.”

Hoe helpt de bank kmo’s met hun transitie?

“Dankzij onze ervaring met grote bedrijven staan we klaar om hen bij elke stap te begeleiden. We hebben de expertise, partners en oplossingen die we stap voor stap toegankelijk maken voor kleinere bedrijven. Onze relatiebeheerders kunnen rekenen op een uitgebreid netwerk van interne experts. Die van ons Sustainable Business Competence Centre, bijvoorbeeld, of die van de Low-Carbon Transition Group, een netwerk van BNP Paribas dat wereldwijd 200 deskundigen samenbrengt om onze klanten te begeleiden naar minder koolstof.”

Hoe begeleidt u klanten concreet?

“Onze relatiebeheerders, in samenwerking met onze experts en externe partners, bieden onze klanten een echt traject aan. Ik herneem het voorbeeld van een kmo die leverancier is van een grote distributiespeler. Zodra de kmo de risico's en kansen van ESG begrijpt, helpen we bij het stellen van een diagnose en adviseren we over de te nemen acties: wat kan het bedrijf doen? Het wagenpark minder vervuilend maken, de energie-efficiëntie van de gebouwen verbeteren, zelf een deel van de energie produceren, productieprocessen meer circulair maken, de corporate governance aanpassen, tot een beter evenwicht komen tussen mannen en vrouwen in het managementteam enz. Vervolgens bekijken we samen de nodige financieringen om deze acties uit te voeren en stellen we oplossingen voor die het best aansluiten bij de situatie, de grootte en de sector van de onderneming. We hebben een breed scala aan producten ontwikkeld specifiek gericht op de energietransitie, die we zelf of via partners aanbieden.”

Kunt u enkele voorbeelden geven?

“We bieden specifieke kredieten aan voor de aankoop van isolatie, zonnepanelen, hoogrendementsketels of elektrische voertuigen. Grotere kmo's kunnen ook toegang krijgen tot een kredietlijn (van minstens 10 miljoen euro) waarvan de rentevoet gekoppeld is aan het behalen van ESG-doelstellingen, die door onafhankelijke deskundigen wordt geverifieerd. Zo hebben we een kalkproducent gefinancierd door de rente van zijn lening te koppelen aan de vermindering van zijn CO₂-uitstoot. Bij een parkinguitbater hebben we de rente gekoppeld aan de uitstoot van fijnstof. We zetten ook factoringoplossingen op gekoppeld aan ESG-verplichtingen. Daarmee willen we de betaling financieren van facturen van kmo's van elke omvang.”